Oscypek – słynny góralski przysmak – to symbol Podhala, którego smak zna niemal każdy turysta odwiedzający polskie góry. Niestety, nie każdy serek oscypek sprzedawany na straganach jest oryginalny. Jak rozpoznać prawdziwy oscypek, by nie dać się oszukać? Poniżej przedstawiamy kilka wskazówek, które pomogą Ci kupić prawdziwe oscypki oparte na tradycyjnej recepturze i produkowane zgodnie z wielowiekową tradycją.
Oznaczenia i certyfikaty – co potwierdza oryginalność?
Prawdziwy oscypek posiada certyfikat Chronionej Nazwy Pochodzenia, przyznawany przez Unię Europejską od 2007 roku. Tylko sery wyprodukowane w ściśle określonym regionie, zgodnie z tradycyjną metodą, mogą być nazywane oscypkiem. Certyfikowany oscypek musi być wyrabiany z mleka owczego – a dokładniej: z mleka pochodzącego od polskiej owcy górskiej.
W sezonie (od maja do września), kiedy odbywa się wypas owiec, produkcja oscypka jest możliwa na bacówkach – tradycyjnych górskich gospodarstwach. Jeżeli więc zastanawiasz się, czym poznać prawdziwego oscypka, zapamiętaj: musi być produkowany zgodnie z certyfikowanymi standardami w regionie Podhala, Beskidu Żywieckiego, Gorców i Tatr.
Skład: mleko owcze to podstawa
Autentyczny, oryginalny oscypek to ser owczy, który w co najmniej 60% zawiera mleka owczego. Pozostałą część (do 40%) może stanowić mleko krowie, ale tylko od jednej rasy: czerwonej polskiej krowy. W tańszych podróbkach dominuje mleko krowie, co ma ogromny wpływ na smak i teksturę. Gdy zapytasz sprzedawcę, z jakiego mleka pochodzi ser, i usłyszysz tylko „krowie” – możesz mieć pewność, że to nie jest oryginalny produkt.
Wygląd i rozmiar – nie tylko smak ma znaczenie
Autentyczny oscypek ma charakterystyczny wrzecionowaty kształt (nie kształt kuli!) i długość od 17 do 23 cm. Jego powierzchnia powinna być jasnobrązowa, równa i gładka, często z dekoracyjnym wzorem odbitym z drewnianej foremki. Podróbki są często mniejsze, mają nierówny kształt lub intensywnie złoty kolor (świadczący o użyciu sztucznego barwienia lub zbyt intensywnym wędzeniu).
Zapach, konsystencja i… skrzypienie
Kolejną wskazówką, jak rozpoznać prawdziwego oscypka, jest jego zapach i konsystencja. Wędzony oscypek ma przyjemny, lekko dymny aromat, a po przekrojeniu jego środek powinien być jasnożółty. Co ciekawe, prawdziwy oscypek skrzypi pod zębami – to efekt obecności wysokiego stężenia białka i niskiej zawartości tłuszczu. Jeśli ser jest miękki, wodnisty lub „maślany”, to znak, że nie powstał zgodnie z tradycją i zawiera nadmiar wody.
Produkcja oscypka – tradycja pod dachem bacówki
Produkcja oscypka rozpoczyna się od dojenia owiec na halach. Mleko owiec trafia do drewnianego wiadra, a następnie zakwaszane jest naturalną podpuszczką. Gdy powstanie skrzepnięte mleko, oddziela się kawałki skrzepu, które formowane są w masę serową, a następnie wyciskane w lnianym płótnie. Gotowy ser umieszcza się w foremce i wędzi w dymie z drzew liściastych, w specjalnym pomieszczeniu pod dachem bacówki.
Ile kosztuje oscypek i gdzie kupić prawdziwy?
Warto pamiętać, że prawdziwy oscypek kosztuje więcej niż jego podróbki. Za średniej wielkości ser zapłacimy od 25 do 40 zł. Najlepiej kupić prawdziwe oscypki bezpośrednio od baców, na targach regionalnych lub w miejscach oznaczonych jako legalna sprzedaż oscypków z certyfikatem. Warto odwiedzić również Muzeum Oscypka w Zakopanem lub Nowym Targu, gdzie można zobaczyć cały proces produkcji i spróbować oryginalnych wyrobów.
Po czym zatem poznać prawdziwego oscypka?
Oto najważniejsze cechy, które pomogą Ci rozpoznać prawdziwego oscypka:
- posiada certyfikat Chronionej Nazwy Pochodzenia,
- wyrabiany zgodnie z tradycyjną recepturą w górach,
- zawiera głównie mleko owcze,
- ma wrzecionowaty kształt (17–23 cm),
- wędzony, o skrzypiącej konsystencji,
- dostępny głównie od maja do września,
- najczęściej sprzedawany bezpośrednio przez sprzedawców oscypków z bacówek.
Wybierając świadomie, nie tylko wspierasz lokalnych producentów, ale i kosztujesz naprawdę wyjątkowego sera, który jest dumą polskiego dziedzictwa kulinarnego. W kolejną podróż po polskie góry zabierz wiedzę – nie daj się nabrać na oscypki podrabiane! Planujesz wyjazd na Podhale? Sprawdź koniecznie nasze apartamenty! Zakopane czeka na Ciebie!
